Het hing in de lucht. Of eigenlijk hij hing in de lucht. Tenminste dat dachten we. Hij is Sergio Mattarella, de president van Italië. Al vroeg in de ochtend van deze 4 oktober vloog een helikopter boven Assisi. Het kon niet anders of de president moest daarin zitten.

Hij zou de stad van Franciscus, de Stad van Vrede, bezoeken ter gelegenheid van de feestdag van de heilige. Ik zie Mattarella graag verschijnen op het Italiaanse televisiejournaal. Met z’n mooie witte haar en z’n rustige uitstraling. Hij verzoent mij met het bestaan.

Regelmatig googel ik Mattarella, alleen om even naar een foto van hem te kijken. Die 40 seconden dat dit duurt, hebben op mij hetzelfde effect als een driedaagse cursus mindfulness.

Wie helpt ons nu?

Niemand kon trouwens in Assisi om het bezoek van Mattarella heen. Boven de straten hingen al dagen slingers met Italiaanse vlaggetjes. De komst van de president werd aangekondigd op grote posters, die met moderne lijm overal aan de oude muren van de stad waren vastgeplakt. Hij zou vroeg in de ochtend arriveren en een mis bijwonen in de bovenkerk van de basiliek die de naam draagt van Franciscus. Daar zou hij een boodschap aan de natie uitspreken. Ook zou hij het graf van Franciscus in de crypte van de basiliek bezoeken.

Op de feestdag zelf ging ik al vroeg met mijn groep pelgrims op pad. De helikopter begeleidde ons op onze weg. We gingen naar San Damiano, de eeuwenoude kerk, waar in 1205 het kruisbeeld tot Franciscus sprak. “Franciscus, ga mijn kerk herstellen. Zie je niet dat het een puinhoop is?”

Dezer dagen is het in de wereld een puinhoop. Wie helpt ons nu? Misschien kan Mattarella eens met Moskou bellen met een boodschap namens ons.

Prooi

Al snel stuitten we op een grote groep schoolkinderen die – met Italiaanse vlaggetjes in de hand – op weg waren om Mattarella toe te juichen. Ze liepen hand in hand. Twee jongens bleven achter bij de groep. De ene jongen trok de ander vervolgens voort, zodat ze het contact met de anderen niet zouden verliezen. In de achterblijvers herkende ik de zenuwen die ik zelf vroeger op schoolreis had. Bang om te verdwalen.

Door het land liepen we naar de kerk. Het was een prachtige dag. De herfst had de aanval ingezet en de dood zat al in de bladeren, maar de bomen gaven zich nog niet gewonnen. Daar was de helikopter weer, hij cirkelde boven de stad als een valk op zoek naar z’n prooi. Waarschijnlijk had hij de president ergens afgezet. Die was de basiliek al binnengegaan, maar niet voordat hij door de schoolkinderen was toegejuicht.

Bij San Damiano aangekomen leken we de enige bezoekers. De kerk was nog dicht. Broeder zon scheen uitbundig. Al dagen waren we in een soort bubbel, een Franciscus-bubbel. Alleen toen er op een ochtend geen warm water in ons hotel was zei iemand: “Zou Poetin hier het gas hebben afgesloten?” Daar was de oorlog weer.

Midden in het veld hadden we een viering gehad en daar bad iemand voor een einde aan de oorlog in Oekraïne. Het zal wel naïef zijn, maar je hebt toch het idee dat je wat doet.

Applaus

We eindigden de ochtend in de Santa Maria degli Angeli, een enorme basiliek die als een theemuts over het eeuwenoude kleine kerkje van Portiuncula is gebouwd. Franciscus en zijn medebroeders woonden rond het kerkje in schamele hutjes. Hier stierf de heilige in 1226. Julien Green beschrijft hoe op de avond voor diens dood een vlucht leeuweriken zich meldt en – uit volle borst zingend – begint rond te wervelen boven de cel waar Franciscus ligt te sterven.

Toen we naar binnenliepen, hoorden we geen leeuweriken maar nog steeds de helikopter. Het kerkje van Portiuncula konden we niet bezoeken. Vanwege de feestdag, begreep ik. We voegden ons bij het leger teleurgestelden dat zich voor de ingang had opgesteld.

Toen klonk er applaus en kwam vanuit een deur zomaar Mattarella aanlopen. Hij liep het kerkje in en bleef staan. Wij stonden achter een strakgespannen lint en mochten nog altijd niet doorlopen, maar de president keek voor ons. Hij was onze getuige. Mattarella stond in het tegenlicht, alleen de gloed van zijn nog altijd schitterende witte haar was zichtbaar.

Het werd stil en de vrede kwam over de wereld. Heel even, maar voor nu net genoeg.

Deze column verscheen eerder in Trouw van 8 oktober 2022