Schuilkerken heb je in alle soorten en maten. Zo zocht ik drie dagen geleden tijdelijk mijn toevlucht in de voormalige schuilkerk De Papegaai in de Amsterdamse Kalverstraat. Bij de ingang staat al sinds ik me kan herinneren een bord met daarop de tekst ‘een kwartier voor God’. Dat moest deze keer ook wel lukken.

Waarvoor ik schuilde? God mag het weten en u ook. Voor de poel des verderf die deze wereld is, voor duizenden doden, voor bombardementen, overvolle mortuaria, foto’s van vermisten, voor fanatici met en zonder vlaggen en op een veel, veel lager niveau: voor de Kalverstraat zelf. De straat leek zo vol en overal rook ik eten.

Laatst won ik nog een potje Monopoly met de Kalverstraat (drie hotels), maar nu vroeg ik mij af waar de straat deze status aan te danken had.

Gelukkig kon ik schuilen in De Papegaai.

Wees gegroet

De kerk heeft een draaideur. Er moesten eerst vijf mensen uit, voordat ik naar binnen kon. Een voor een spuugde de draaideur ze uit, als kaartjes uit een automaat. Pas toen kon ik doorlopen. Ik kwam in een donker halletje dat leidde naar een deur waarop ‘open’ stond. Dat deed ik en ik kwam in de kerkruimte waar het rustig was. Voor in de kerk zaten twee vrouwen hardop te bidden. Wat ze precies baden, kon ik niet goed verstaan. Voorzichtig liep ik naar voren zodat ik hen beter kon horen. Enigszins onbeleefd, maar niet verboden.

Toen ik hen genaderd was, bleek dat ze de rozenkrans aan het bidden waren. Inmiddels had zich een man van mijn leeftijd bij hen gevoegd. Hij was eenvoudig gekleed en bad vol devotie mee: Wees gegroet, Maria, vol van genade, de Heer is met u. Gij zijt de gezegende onder de vrouwen en gezegend is Jezus, de vrucht van uw schoot. Heilige Maria, Moeder van God, bid voor ons, zondaars, nu en in het uur van onze dood. Amen.

Dat ging zo een tijdje door, afgewisseld met, om de zoveel tijd, een onzevader. Toen een van de vrouwen steun van boven vroeg voor een aanstaande oogoperatie, leek er discussie te ontstaan in de kleine groep gelovigen. Gingen ze nu verder met gebedsintenties of met de rozenkrans? Het werd het laatste en na een paar seconden klonk het eerste weesgegroet weer. Zoveel was duidelijk: hier was ik veilig.

Gaza

Ik dacht even aan een andere kerk waar je kan schuilen, die van de Heilige Familie in Gaza. Honderden inwoners zochten er al hun toevlucht. Volgens pastoor Romanelli telt Gaza maar 1017 christenen. Een aantal gezinnen is hun huis kwijtgeraakt door de Israëlische bombardementen, vertelde hij in Trouw. Ze verblijven nu in een schoolgebouw dat bij de kerk hoort.

De parochie heeft ook een Facebook-account. Afgelopen dinsdag werd er een mis gestreamd. Schuilen bij God. De priester – niet de pastoor volgens mij – droeg een bloedrood kazuifel en op misdienaars was – ook nu het oorlog was – niet bezuinigd. Op de achtergrond klonk zelfs een koortje. Alles leek zo bedrieglijk normaal. Vlak voor de communie hoorde ik wel een harde klap. Was dat een inslag?

Na ruim een half uur was het voorbij en stroomde de kerkruimte leeg. De misdienaars liepen een voor een de sacristie in om zich weer om te kleden. De camera bleef gericht op het nu lege priesterkoor. Rechts hing Christus aan het kruis. Het bloed droop uit de gaten in zijn handen. Een paar dagen later kwam het bericht dat de Grieks-orthodoxe Sint-Porphyriuskerk – schuilplaats voor honderden inwoners van Gaza – getroffen was door een inslag.

Vertwijfelde situaties

In Amsterdam ging ondertussen het rozenkransgebed door. Ik keek om me heen en mijn oog viel op een van de kruiswegstaties. Jezus troost de wenende vrouwen. Er moet veel getroost worden de laatste tijd.

Vlak voordat ik weer door de draaideur naar buiten ging, keek ik op het mededelingenbord of er misschien nog een mis zou zijn die dag. Zo te zien niet. Ook zag ik pas daar dat de kerk is gewijd aan de heilige Jozef van Nazareth, de man van Maria. Niet alleen is hij de patroonheilige van arbeiders, echtelieden en grafdelvers, maar hij kan ook worden aangeroepen bij woningnood, huizenjacht en vertwijfelde situaties.

Vooral dat laatste was een hele geruststelling.

Eenmaal buiten wilde ik meteen mijn telefoon pakken voor het laatste oorlogsnieuws. Ik besloot het niet te doen. Nog even schuilen.

Eerder verschenen in Trouw van 21 oktober 2023